Chào bạn, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau bàn về một vấn đề hô hấp khá phổ biến và gây nhiều phiền toái: ho có đờm lâu ngày. Chắc hẳn bạn đã từng trải qua cảm giác ho khạc liên tục, đờm đặc quánh, khó chịu ở cổ họng và luôn băn khoăn không biết cách chữa ho có đờm lâu ngày nào là hiệu quả nhất đúng không? Đừng lo lắng, trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá các nguyên nhân tiềm ẩn của ho có đờm dai dẳng, và quan trọng hơn là những giải pháp từ y học hiện đại đến các mẹo dân gian để giúp bạn đẩy lùi tình trạng này nhé!
Ho có đờm lâu ngày là gì?
Trước khi tìm hiểu cách chữa ho có đờm lâu ngày, chúng ta cần hiểu rõ về nó. Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể để tống xuất các chất lạ, chất kích thích hoặc dịch nhầy (đờm) ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, khi ho kéo dài hơn 3 tuần (ho mãn tính), đặc biệt là ho có đờm, thì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cần được quan tâm.
Đờm là chất nhầy được tiết ra từ đường hô hấp, có vai trò bảo vệ niêm mạc và bắt giữ các hạt bụi, vi khuẩn. Khi có viêm nhiễm hoặc kích ứng, cơ thể sẽ sản xuất nhiều đờm hơn để “dọn dẹp”. Nếu đờm đặc, khó long ra, hoặc có màu sắc bất thường (vàng, xanh, nâu rỉ sét, hoặc có máu), thì bạn càng cần phải chú ý.
Ho có đờm lâu ngày không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, giấc ngủ, và có thể là biểu hiện của các bệnh lý nghiêm trọng hơn.
Nguyên nhân gây ho có đờm lâu ngày
Để tìm ra cách chữa ho có đờm lâu ngày hiệu quả, việc xác định đúng nguyên nhân là cực kỳ quan trọng. Ho có đờm dai dẳng thường là triệu chứng của các bệnh lý hô hấp mãn tính hoặc các tình trạng sức khỏe khác.
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
Đây là nguyên nhân gây ho có đờm lâu ngày phổ biến nhất ở người lớn, đặc biệt là những người có tiền sử hút thuốc lá lâu năm hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
- Đặc điểm: Ho mãn tính có đờm, ho thường xuyên, đặc biệt nặng hơn vào buổi sáng. Đờm có thể trong, trắng, vàng hoặc xanh. Kèm theo khó thở, thở khò khè, tức ngực.
- Nguyên nhân: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, bụi nghề nghiệp gây viêm và tổn thương đường thở, tăng tiết đờm.
Tôi có một người chú, chú ấy hút thuốc lá rất nhiều năm. Mấy năm gần đây, chú cứ ho khù khụ suốt, đặc biệt là buổi sáng ho ra rất nhiều đờm đặc. Đến khi đi khám thì bác sĩ chẩn đoán chú bị COPD. Bỏ thuốc lá là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình điều trị của chú.
Viêm phế quản mãn tính
Là một phần của COPD, viêm phế quản mãn tính đặc trưng bởi tình trạng viêm và tăng tiết chất nhầy ở đường thở trong thời gian dài (ho có đờm kéo dài ít nhất 3 tháng/năm, trong 2 năm liên tiếp).
- Đặc điểm: Ho liên tục, ho ra nhiều đờm, có thể kèm theo thở khò khè.
- Nguyên nhân: Thường do hút thuốc lá, tiếp xúc khói bụi, hóa chất.
Hen suyễn
Mặc dù hen suyễn thường gây ho khan, nhưng ở một số thể hen (ví dụ hen suyễn thể ho), ho có đờm vẫn có thể xảy ra, đặc biệt là khi có đợt cấp hoặc bội nhiễm.
- Đặc điểm: Ho khò khè, khó thở, tức ngực, ho thường nặng hơn vào ban đêm hoặc sáng sớm.
- Nguyên nhân: Đường thở quá nhạy cảm với các yếu tố kích thích (dị ứng, không khí lạnh, gắng sức).
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng niêm mạc họng, thanh quản và thậm chí cả đường hô hấp, dẫn đến ho mãn tính và có đờm (do cơ thể phản ứng lại sự kích ứng bằng cách tiết chất nhầy).
- Đặc điểm: Ho thường nặng hơn sau khi ăn, khi nằm xuống, kèm theo ợ nóng, ợ chua, khàn tiếng.
Viêm xoang mãn tính hoặc hội chứng chảy dịch mũi sau
Khi các xoang bị viêm mãn tính, dịch nhầy từ xoang sẽ chảy xuống phía sau cổ họng (hội chứng chảy dịch mũi sau), gây kích ứng và ho để tống xuất dịch.
- Đặc điểm: Ho dai dẳng, ho có đờm, cảm giác vướng ở cổ họng, nghẹt mũi, sổ mũi mãn tính, đau nhức vùng mặt.
Nhiễm trùng đường hô hấp
- Viêm phổi: Sau khi bị viêm phổi, ho có đờm có thể kéo dài một thời gian.
- Viêm phế quản cấp tính kéo dài: Nếu nhiễm trùng không được điều trị dứt điểm, ho có đờm có thể dai dẳng.
- Ho gà: Một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp gây ho dữ dội và kéo dài, đặc biệt ở trẻ em.
Các nguyên nhân ít gặp hơn
- Giãn phế quản: Tình trạng các ống phế quản bị tổn thương vĩnh viễn và giãn rộng, làm đờm dễ ứ đọng.
- Lao phổi: Gây ho kéo dài, ho ra máu, sốt về chiều, sụt cân.
- Ung thư phổi: Ho mãn tính, ho ra máu, sụt cân, khó thở.
- Sử dụng một số loại thuốc: Ví dụ, một số loại thuốc điều trị huyết áp (thuốc ức chế men chuyển) có thể gây ho khan hoặc ho có đờm ở một số người.
Cách chữa ho có đờm lâu ngày theo y học hiện đại
Việc điều trị ho có đờm lâu ngày cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh. Do đó, điều quan trọng nhất là bạn cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp.
Thuốc điều trị
- Thuốc long đờm: Các loại thuốc như Acetylcystein, Ambroxol, Bromhexin giúp làm loãng đờm, phá vỡ cấu trúc đờm đặc, giúp đờm dễ dàng được tống xuất ra ngoài khi ho.
- Thuốc tiêu đờm: Một số thuốc giúp làm giảm sản xuất đờm.
- Thuốc kháng sinh: Chỉ được sử dụng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn (đờm có màu vàng xanh đặc, sốt cao). Bác sĩ sẽ chỉ định loại kháng sinh và liều lượng phù hợp. Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh.
- Thuốc giãn phế quản: Được chỉ định cho các bệnh nhân COPD, hen suyễn để làm giãn đường thở, giảm co thắt, giúp thở dễ hơn và giảm ho.
- Thuốc kháng viêm (Corticosteroid): Dạng hít hoặc uống, giúp giảm viêm đường thở, đặc biệt trong COPD và hen suyễn.
- Thuốc kháng histamine/kháng dị ứng: Nếu ho có đờm do dị ứng hoặc viêm mũi dị ứng gây chảy dịch mũi sau.
- Thuốc điều trị trào ngược dạ dày thực quản: Nếu ho có đờm là do GERD.
Phương pháp hỗ trợ khác
- Vật lý trị liệu hô hấp: Gồm các kỹ thuật vỗ rung lồng ngực, tập thở, giúp tống xuất đờm ra ngoài hiệu quả. Đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân COPD, giãn phế quản.
- Hút đờm: Trong trường hợp đờm quá nhiều và đặc, khó khạc ra, bác sĩ có thể chỉ định hút đờm.
- Liệu pháp oxy: Đối với các trường hợp nặng, có suy hô hấp.
Tôi có một người hàng xóm bị COPD, bác sĩ đã kê cho bác ấy thuốc giãn phế quản dạng xịt và thuốc long đờm. Bác ấy dùng thuốc đều đặn và thường xuyên tập các bài tập thở theo hướng dẫn của bác sĩ. Sau một thời gian, các cơn ho có đờm của bác đã giảm hẳn, và bác ấy thở dễ dàng hơn rất nhiều.
Cách chữa ho có đờm lâu ngày bằng các biện pháp hỗ trợ tại nhà và mẹo dân gian
Bên cạnh việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, bạn có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà và một số mẹo dân gian để giúp long đờm, giảm ho và cải thiện triệu chứng.
Uống đủ nước ấm
Đây là một trong những cách chữa ho có đờm lâu ngày đơn giản và hiệu quả nhất.
- Lợi ích: Nước ấm giúp làm loãng đờm, khiến đờm dễ dàng được khạc ra hơn. Nó cũng giúp giữ ẩm niêm mạc đường hô hấp, làm dịu cổ họng bị kích thích do ho.
- Cách thực hiện: Uống đủ 2-2.5 lít nước ấm mỗi ngày (nước lọc, trà thảo mộc không caffeine, nước canh). Tránh đồ uống lạnh, đồ uống có gas hoặc chứa caffeine vì chúng có thể làm mất nước.
Xông hơi
- Lợi ích: Hơi nước ấm giúp làm ẩm đường hô hấp, làm loãng đờm đặc, giúp bạn dễ thở và ho khạc đờm dễ dàng hơn.
- Cách thực hiện:
- Xông hơi nước nóng đơn giản: Đun sôi một nồi nước, đổ vào chậu lớn. Trùm khăn lên đầu và cúi mặt gần chậu nước (giữ khoảng cách an toàn để không bị bỏng), hít thở sâu hơi nước trong 5-10 phút.
- Thêm tinh dầu: Có thể nhỏ vài giọt tinh dầu tràm, bạc hà, khuynh diệp vào nước xông để tăng hiệu quả kháng khuẩn, thông mũi.
- Tắm nước ấm: Hơi nước trong phòng tắm cũng có tác dụng tương tự.
Súc miệng và rửa mũi bằng nước muối sinh lý
- Súc miệng nước muối ấm:
- Lợi ích: Giúp sát khuẩn vòm họng, làm sạch chất nhầy và giảm viêm.
- Cách thực hiện: Pha 1/2 thìa cà phê muối vào 250ml nước ấm. Súc miệng 2-3 lần mỗi ngày.
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý:
- Lợi ích: Giúp làm sạch đường mũi, loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, dịch nhầy ứ đọng từ xoang và mũi, giảm chảy dịch mũi sau gây ho.
- Cách thực hiện: Sử dụng bình rửa mũi chuyên dụng hoặc bơm tiêm. Rửa 2-3 lần mỗi ngày.
Sử dụng mật ong và chanh/gừng
Mật ong là một bài thuốc dân gian tuyệt vời giúp làm dịu cổ họng và giảm ho.
- Mật ong nguyên chất: Uống 1-2 thìa cà phê mật ong trực tiếp hoặc pha với nước ấm.
- Mật ong chanh gừng:
- Cách làm: Thái vài lát gừng tươi và chanh (có thể giữ vỏ nếu là chanh hữu cơ), cho vào cốc nước nóng. Thêm 1-2 thìa mật ong. Khuấy đều và uống khi còn ấm.
- Lợi ích: Gừng có tính ấm, kháng viêm; chanh giàu vitamin C; mật ong làm dịu họng.
Gối đầu cao khi ngủ
- Lợi ích: Khi ngủ, nếu nằm phẳng, dịch nhầy có thể dễ dàng chảy xuống phía sau cổ họng, gây kích ứng và ho. Kê cao đầu giúp giảm tình trạng này.
- Cách thực hiện: Dùng thêm một hoặc hai chiếc gối để nâng cao phần đầu và vai khi ngủ.
Tránh các yếu tố kích thích
- Bỏ thuốc lá và tránh xa khói thuốc: Đây là yếu tố hàng đầu gây ho có đờm lâu ngày. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy tìm mọi cách để bỏ.
- Tránh môi trường ô nhiễm: Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, mùi sơn, nước hoa nặng mùi. Đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc khi làm việc trong môi trường độc hại.
- Kiểm soát dị ứng: Nếu bạn bị dị ứng, hãy tìm cách tránh xa các dị nguyên gây bệnh (bụi nhà, lông động vật, phấn hoa…). Sử dụng máy lọc không khí trong nhà nếu cần.
Chế độ ăn uống và sinh hoạt
- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Giúp tăng cường hệ miễn dịch.
- Hạn chế thực phẩm lạnh, cay nóng, nhiều dầu mỡ: Những thực phẩm này có thể gây kích ứng đường hô hấp hoặc làm tăng tiết đờm.
- Vận động nhẹ nhàng: Giúp cải thiện chức năng hô hấp và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Ho có đờm lâu ngày có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Điều quan trọng là bạn cần lắng nghe cơ thể, không chủ quan và đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. Bên cạnh đó, việc áp dụng các cách chữa ho có đờm lâu ngày tại nhà bằng các biện pháp hỗ trợ và mẹo dân gian sẽ giúp bạn giảm bớt triệu chứng, đẩy nhanh quá trình hồi phục và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy nhớ rằng, sức khỏe là vàng, hãy chăm sóc tốt cho lá phổi của mình bạn nhé!
